Foto  
Micobotánica-Jaén
La primera revista digital de Micología y Botánica en castellano. ISSN 1886-8541
Micobotánica-Jaén no se hace responsable de los artículos publicados en esta revista, ni se identifica necesariamente con los mismos. Los autores son únicos responsables del copyright del contenido de sus artículos.
 
AÑO X Nº 2 / ABRIL - JUNIO 2015
Syrphidae polinizadores potenciales de las comunidades xerofíticas calcícolas desarrolladas en repisas de roquedos y claros de matorrales del sector subbético (SE península ibérica)
por J. Lara Ruiz
Micobotánica-Jaén AÑO X Nº 2 (2015) ISSN 1886-8541
 
Resumen. LARA RUIZ, J. (2015). Syrphidae polinizadores potenciales de las comunidades xerofíticas calcícolas desarrolladas en repisas de roquedos y claros de matorrales del sector subbético (SE península ibérica).
Se citan 41 especies de Syrphidae polinizadores potenciales de las plantas entomófilas de Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae en el sector subbético.
Palabras clave: Syrphidae, polinizadores potenciales, plantas entomófilas, Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae, sector subbético, península ibérica.
Summary. LARA RUIZ, J. (2015). Syrphidae potential pollinator of Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae from Subbetic sector (Iberian Peninsula SE).
41 species of Syrphidae, potential pollinator of Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae from Subbetic sector are recorded.
Key words: Syrphidae, potential pollinators, entomophilous plants, Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae, Subbetic sector, Iberian Peninsula SE.
 

Introducción

Las comunidades xerofíticas calcícolas, desarrolladas en repisas de roquedos y claros de matorrales de los pisos meso y supramediterráneo, alcanzando ocasionalmente exposiciones soleadas del piso oromediterráneo (Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae Izco 1974) son pastizales xerofíticos basólifos de fenología primaveral, que se agostan rápidamente a principios de verano. Constituye la comunidad faneofítica pionera de las series climatófilas representadas en el territorio (Gómez Mercado, 2011). De ahí la importancia de su conservación.

En la siguiente Tabla I se resumen sus características.

Material y Métodos

Se realizaron 3 inventarios, los 3 en la provincia de Jaén: uno en la Sierra de Cazorla, localidad de el Valle del Río Borosa (30SWH1306) a 780 m (piso mesomediterráneo), y otros 2 en la Sierra del Pozo: en Loma de Cagasebo (30SWG0183) a 1400 m (piso supramediterráneo) y el Pico Cabañas (30SWG0485) a 1900 m (piso oromediterráneo).

Desde primeros de marzo hasta finales de mayo de 2013 se observaron los visitantes florales. Sólo se han tenido en cuenta los polinizadores potenciales, es decir, aquellos visitantes florales que se observaron visitando al menos dos flores de la misma especie en el mismo viaje de forrajeo.

Resultados

Tabla I. Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae.

Localidades
1
2
3
Altitud (m)
780
1400
1900
Cobertura (%)
20
40
20
Área (m2)
1
1
0,5
Características de asociación y unidades superiores
Minuartia hybrida
2
2
1
Hornungia petraea
1
2
2
Rumex bucephalophorus
1
1
·
Leontodon longirostris
1
+
·
Arenaria serpyllifolia
·
1
2
Sedum mucizonia
2
1
·
Brachypodium distachyon
·
2
·
Galium verticillatum
·
1
·
Asterolinon linum-stellatum
·
+
·
Campanula cabezudoi
1
·
2
Alyssum minus
·
·
1
Velezia rigida
·
+
·
Arabis recta
·
·
2
Galium parisiense
·
1
·
Cerastium brachypetalum
1
·
1
Jasione blepharodon
1
·
·
Veronica praecox
·
·
1
Ziziphora hispanica
·
·
1
Compañeras
Trifolium scabrum
·
2
·
Bromus tectorum
1
·
·
Desmazeria rigida
·
1
·
Caucalis platycarpos
·
2
·
Además
Cerastium pumilum subsp. pallens
2
·
Evax pygmaea
1
Narduroides salzmannii
1
 
Tabla II. Relación de especies entomófilas y de sus polinizadores potenciales.
Especie
Polinizador potencial
Minuartia hybrida
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus albimanus, P. scutatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella inanis.
Hornungia petraea
Cheilosia scutellata, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Volucella zonaria.
Rumex bucephalophorus
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Melangyna umbellatarum, Paragus bicolor, P. pecchioli, Rhingia campestris, Sphaerophoria rueppellii, Syrphus ribesii.
Leontodon longirostris
Cheilosia latifrons, C. vernalis, Episyrphus balteatus, Eristalinus sepulchralis, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Eumerus strigatus, Eupeodes corollae, E. luniger, Ferdinandea cuprea, Helophilus pendulus, Leucogaster metallina, Melanostoma mellinum, M. scalare, Merodon clavipes, Paragus quadrifasciatus, Parhelophilus versicolor, Pelecocera tricincta, Platycheirus albimanus, P. manicatus, P. scutatus, Rhingia campestris, Scaeva pyrastri, S. selenitica, Sphaerophoria scripta, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Syrphus vitripennis, Xanthandrus comtus.
Arenaria serpyllifolia
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella inanis, V. zonaria.
Sedum mucizonia
Cheilosia mutabilis, Eumerus sogdianus, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Merodon unguicornis, Paragus bicolor, P. cinctus, P. finitimus, Pelecocera tricincta, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella zonaria.
Galium verticillatum
Cheilosia scutellata, C. variabilis, Chrysogaster solstitialis, Chrysotoxum festivum, Episyrphus balteatus, Eristalinus sepulchralis, Eristalis arbustorum, E. horticola, E. pertinax, E. tenax, Paragus pecchioli, Parhelophilus versicolor, Pelecocera lusitanica, Pipizella annulata, P. viduata, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Volucella inanis, V. zonaria.
Asterolinon linum-stellatum
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella zonaria.
Campanula cabezudoi
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Eupeodes corollae, Platycheirus manicatus, P. scutatus, Rhingia campestris, Scaeva pyrastri, Sphaerophoria scripta, Syrphus vitripennis, S. ribesii, Volucella inanis, V. zonaria.
Alyssum minus
Cheilosia scutellata, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus scutatus, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Volucella inanis.
Velezia rigida
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus albimanus, P. scutatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii.
Arabis recta
Cheilosia scutellata, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus scutatus, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii.
Galium parisiense
Cheilosia scutellata, C. variabilis, Chrysogaster solstitialis, Chrysotoxum festivum, Episyrphus balteatus, Eristalinus sepulchralis, Eristalis arbustorum, E. horticola, E. pertinax, E. tenax, Paragus pecchioli, Parhelophilus versicolor, Pelecocera lusitanica, Pipizella annulata, P. viduata, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii.
Cerastium brachypetalum
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella zonaria.
Jasione blepharodon
Cheilosia mutabilis, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. horticola, E. intricaria, E. pertinax, E. tenax, Eumerus sabulonum, Paragus haemorrhous, P. tibialis, Rhingia campestris, Syritta pipiens, Syrphus ribesii.
Veronica praecox
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Eumerus flavitarsis, Melanostoma scalare, Paragus albifrons, P. pecchioli, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii.
Ziziphora hispanica
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Rhingia campestris, Syrphus ribesii, Volucella elegans, V. inanis, V. zonaria.
Trifolium scabrum
Arctophila bombyformis, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Rhingia campestris, Syrphus ribesii.
Caucalis platycarpos
Arctophila bombyformis, Cheilosia variabilis, Chrysotoxum parmense, Dasysyrphus albostriatus, Episyrphus balteatus, Eristalinus aeneus, E. sepulchralis, E. taeniops, Eristalis arbustorum, E. horticola, E. intricaria, E. nemorum, E. pertinax, E. tenax, Eumerus olivaceus, Eupeodes corollae, Helophilus pendulus, H. trivittatus, Melanostoma mellinum, M. scalare, Meligramma cincta, Meliscaeva auricollis, Neoascia podagrica, Paragus albifrons, Parhelophilus versicolor, Pelecocera lusitanica, Pipizella annulata, P. viduata, Platycheirus clypeatus, P. manicatus, Rhingia campestris, Scaeva pyrastri, S. selenitica, Sphaerophoria scripta, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, S. torvus, S. vitripennis, Volucella inanis, V. zonaria, Xanthogramma marginale, Xylota segnis.
Cerastium pumilum subsp. pallens
Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Helophilus pendulus, Platycheirus manicatus, Rhingia campestris, Syrphus ribesii.
Evax pygmaea
Episyrphus balteatus, Eristalinus sepulchralis, Eristalis arbustorum, E. pertinax, E. tenax, Eupeodes corollae, Ferdinandea cuprea, Helophilus pendulus, Melanostoma mellinum, M. scalare, Neoascia podagrica, Platycheirus manicatus, P. scutatus, Rhingia campestris, Scaeva pyrastri, S. selenitica, Sphaerophoria scripta, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, S. vitripennis.
 

Conclusiones

21 especies de plantas entomófilas son visitadas por 41 especies de Syrphidae polinizadores potenciales.

En la polinización de las plantas entomófilas de Saxifrago tridactylites-Hornungietum petraeae tienen gran importancia estos insectos para su conservación.

 

BIBLIOGRAFÍA

 

GÓMEZ MERCADO, F. (2011). Vegetación y flora de la Sierra de Cazorla. Guineana 17: 1-481.